Trong thời gian dịch bệnh COVID-19 như hiện nay, hàng ngày chúng ta nghe trên các phương tiện truyền thông về các thuật ngữ chuyên môn như tiệt trùng, khử khuẩn, khử trùng, nhưng chúng ta thường nhầm lẫn ý nghĩa của các thuật ngữ này. Bài viết dưới đây của các chuyên gia dịch tể sẽ giúp các bạn rỏ nghĩa các khải niệm này.
Khử trùng
Nội dung
Khử trùng là quá trình xử lý triệt để nhằm tiêu diệt hoặc loại bỏ tất cả các vi sinh vật, kể cả nha bào, trên môi trường truyền bệnh , kể cả các bào tử vi khuẩn có sức đề kháng mạnh, làm bất hoạt virus hoặc tách chúng ra khỏi đối tượng cần phải khử trùng.
Lưu ý rằng khử trùng dành cho tất cả các vi sinh vật, không chỉ vi khuẩn, mà còn cả bào tử, vi rút, nấm, mycoplasma, chlamydia, v.v.
Các phương pháp thuộc danh mục này là: khử trùng bằng nhiệt (hơi nước, nhiệt khô), khử trùng áp suất cực cao, khử trùng bằng bức xạ ion hóa (≥25kGy), khử trùng tia cực tím UV, khử trùng chiếu xạ và các phương pháp khử trùng vật lý khác, cũng như sử dụng peracetic axit, Hydrogen peroxide và các phương pháp khử trùng bằng hóa chất khác như sử dụng Cloramin B, Sterine. Thông thường quy trình này do các công ty khử khuẩn tại Đà Nẵng thực hiện.
Đánh giá hiệu quả tiệt trùng bằng phương pháp chỉ thị sinh học thường dùng: Bào tử Bacillus Stearothermophilus thể hiện tính kháng cao với tiệt trùng hơi nước.
Sữa tiệt trùng nhiệt độ cao là quá trình tiệt trùng tức thời bằng nhiệt độ cực cao tiệt trùng tức thời (135 ° C đến 150 ° C, 4 đến 15 giây), tiêu diệt hoàn toàn vi sinh vật và bào tử nấm mốc có thể phát triển trong đó.
Vô trùng
Vô trùng là kết quả của quá trình tiệt trùng, có nghĩa là nó hoàn toàn không có vi sinh vật gây bệnh, nghĩa là các virus hoặc vi khuẩn đã bị bất hoạt hoặc làm mất độc lực. Đồng thời trong trạng thái này, chúng không thể sản sinh hoặc tạo ra bất kỳ loại vi sinh vật, virus có hại nào.
“Vô trùng thương mại” là trạng thái trong đó thực phẩm đóng hộp trải qua quá trình tiệt trùng ở nhiệt độ vừa phải và không chứa vi sinh vật gây bệnh hoặc vi sinh vật không gây bệnh có thể sinh sản trong đó ở nhiệt độ bình thường .
Khử khuẩn
Khử khuẩn là quá trình loại bỏ hầu hết hoặc tất cả vi sinh vật gây bệnh trên dụng cụ nhưng không diệt bào tử vi khuẩn. Khử khuẩn là quá trình tiêu diệt hoặc loại bỏ vi sinh vật gây bệnh trên môi trường để đạt được hiệu quả xử lý vô hại. Nói chung, khử khuản đề cập đến môi trường tiêu diệt các vi sinh vật trong môi trường để ngăn ngừa sự ô nhiễm vi khuẩn thứ cấp vào thực phẩm do quá nhiều lạc khuẩn gây ra.
Ví dụ, việc làm sạch và khử khuẩn bề mặt tiếp xúc với thực phẩm, rửa tay và khử khử khuẩn không khí,… đều hướng đến môi trường sản xuất thực phẩm hoặc các sản phẩm y tế.
Khử khuẩn nói chung không hiệu quả đối với bào tử vi sinh vật. Khử khuẩn không cần phải tiêu diệt tất cả vi sinh vật trong hệ thống. Miễn là đáp ứng các yêu cầu định trước, nói chung cần phải loại bỏ hoặc bất hoạt các vi sinh vật gây bệnh và tình trạng trong hệ thống.
Khử khuẩn có thể được chia thành khử khuẩn mức độ cao, khử khuẩn mức độ trung bình và khử khuẩn mức độ thấp.
Các phương pháp khử khuẩn phổ biến bao gồm:
Phương pháp khử khuẩn mức độ cao
Khử khuẩn là quá trình tiêu diệt toàn bộ vi sinh vật và một số bào tử vi khuẩn, nó có thể tiêu diệt tất cả các vi sinh vật gây bệnh , bao gồm khử khuẩn bằng tia cực tím, khử khuẩn bằng ôzôn, chất khử trùng có chứa clo, v.v., chẳng hạn như: khử khuẩn bằng tia cực tím và khử khuẩn bằng ôzôn trong không khí trong các nhà xưởng; khử trùng nguồn nước bằng Clo, v.v.
>>>> Đọc thêm: Hướng dẫn bảo quản mặt nạ phòng độc
Phương pháp khử khuẩn trung bình
Nó có thể tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh ngoài bào tử , bao gồm khử trùng bằng nhiệt, cồn, phenol, sóng siêu âm, v.v., chẳng hạn như khử trùng da bằng cồn 75% và đun sôi ở 70-75 ° C trong 30 phút hoặc đun sôi ở 80 ° C trong 15 phút và đun sôi ở 100 ° C trong 5-6 phút.
Là quá trình khử được M.tuberculosis, vi khuẩn sinh dưỡng, virus và nấm, nhưng không tiêu diệt được bào tử vi khuẩn.
Phương pháp khử khuẩn mức độ thấp
Làm khô lớp lipid và protein màng ngoài của virus và vi khuẩn, bao gồm muối amoni bậc bốn chuỗi đơn, biguanide, v.v. tiêu diệt được các vi khuẩn thông thường như một vài virut và nấm, nhưng không tiêu diệt được bào tử vi khuẩn.
Tiệt trùng
Tiệt trùng (còn gọi là thanh trùng) có nghĩa là để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh trong đồ vật, cũng có chứa vi khuẩn không gây bệnh như bào tử và vi khuẩn ưa nhiệt. Nói chung, tiệt trùng là tiêu diệt vi khuẩn, làm bất hoạt virus trong thực phẩm để vi khuẩn còn lại không sinh sôi trong thời hạn sử dụng và gây hư hỏng thực phẩm.
Hiện nay, có nhiều phương pháp tiệt trùng: thanh trùng, bức xạ tia cực tím, bức xạ hạt nhân, sóng điện từ, xông hơi hóa chất, chiếu xạ liều thấp, khử trùng bằng ozon, v.v.
Hiện nay trên thế giới chủ yếu có hai phương pháp thanh trùng được sử dụng phổ biến:
(1) Đun nóng chất lỏng đến 62 ～ 65 ℃ và giữ nó trong 30 phút. Sử dụng phương pháp này, nó có thể tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh phát triển khác nhau trong chất lỏng, và hiệu quả khử trùng có thể đạt từ 97,3% đến 99,9%. Sau khi khử trùng, chỉ còn lại một số vi khuẩn ưa nhiệt, vi khuẩn chịu nhiệt và bào tử. Phần lớn vi khuẩn là vi khuẩn axit lactic, không chỉ vô hại đối với con người mà còn có lợi cho sức khỏe.
(2) Đun nóng chất lỏng đến 75 ～ 90 ℃ và giữ trong 15 ～ 16 giây, thời gian tiệt trùng ngắn hơn và hiệu quả công việc cao hơn.
Cách phân biệt giữa sử dụng giữa tiệt trùng, khử trùng, khử khuẩn
Trong lĩnh vực thực phẩm, thuật ngữ “tiệt trùng” thường được sử dụng, nhưng trong lĩnh vực vệ sinh phòng chống dịch bệnh, chỉ “khử trùng” và “khử khuẩn” được sử dụng, và không có thuật ngữ nào gọi là “tiệt trùng”.
Trong nhiều trường hợp, tiệt trùng và khử khuẩn là các hoạt động tương tự nhau. Trước đây không có nghĩa là tiêu diệt tất cả các vi sinh vật mục tiêu, mà có nghĩa là tiêu diệt các vi sinh vật có khả năng chịu nhiệt kém và có nguy cơ sức khỏe cao, và có nghĩa là để giảm “đáng kể” số lượng vi sinh vật. Sau đó có nghĩa là giết chết tất cả các vi sinh vật sống.
Khử trùng thường đề cập đến việc tiêu diệt các vi sinh vật trong môi trường, có thể sử dụng khử trùng và sát trùng.
